Które wirusy HPV zwiększają ryzyko raka szyjki macicy?

Wirusy HPV odgrywają kluczową rolę w patogenezie raka szyjki macicy.

Badanie w kierunku HPV ma wyższą czułość niż cytologia klasyczna (na szkiełko) i cytologia płynna w wykrywaniu zmian przedrakowych i wczesnego raka szyjki macicy.

Cytologia może nie wykryć wszystkich nieprawidłowości, szczególnie w przypadku subtelnych zmian w komórkach. Natomiast test na HPV pozwala na identyfikację zakażeń wysokiego ryzyka, zanim dojdzie do widocznych zmian komórkowych.

Typy HPV dzieli się na dwie główne grupy:

  • Niskiego ryzyka: wywołują one łagodne zmiany, takie jak kłykciny, czyli brodawki narządów płciowych (np. typy 6 i 11).
  • Wysokiego ryzyka: mają potencjał onkogenny i są bezpośrednio związane m.in. z rakiem szyjki macicy.

Do wirusów wysokoonkogennych (HPV HR – high risk) zalicza się obecnie 14 typów HPV.

Najczęstsze typy HPV związane z nowotworami to:

  • HPV-16: najbardziej onkogenny typodpowiada za około 50–60% przypadków raka szyjki macicy
  • HPV-18: drugi co do częstości typ onkogenny, związany z około 10–15% przypadkami raka szyjki macicy.

Inne wirusy wysokoonkogenne, z mniejszym udziałem w powstawaniu nowotworów to:

HPV-31, HPV-33, HPV-35, HPV-39, HPV-45, HPV-51, HPV-52, HPV-56, HPV-58, HPV-59, HPV-66, HPV-68.

Kobieta z dodatnim wynikiem testu HPV znajduje się w grupie ryzyka. Ryzyko to uzależnione jest od typu wirusa HPV.

Pierwszym elementem weryfikacji dodatniego wyniku testu HPV jest wykonanie cytologii na podłożu płynnym (LBC).

Od wyników cytologii na podłożu płynnym zależy dalsze postępowanie. Polega ono najczęściej na wykonaniu kolposkopii szyjki macicy, ewentualnie z biopsją szyjki macicy.

Kolposkopia to oglądanie szyjki macicy w powiększeniu przy użyciu specjalnego urządzenia optycznego. Pozwala zobaczyć zmiany niewidoczne gołym okiem.

Test na HPV z szyjki macicy zaleca się wykonywać co 5 lat, ponieważ wynika to z biologii zakażeń tym wirusem. Większość zakażeń HPV, szczególnie u młodszych kobiet, ma charakter przejściowy i jest eliminowana przez układ odpornościowy w ciągu 1-2 lat.

Tylko zakażenia HPV utrzymujące się przez wiele lat zwiększają ryzyko rozwoju zmian przedrakowych i raka szyjki macicy.

Dlatego wykonywanie testu na HPV co 5 lat pozwala na wykrycie zakażeń o potencjale onkogennym, bez konieczności częstszego powtarzania badań, pod warunkiem, że dotychczasowe testy w kierunku HPV były negatywne.

Kobiety z ujemnym wynikiem testu HPV mają bardzo niskie ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy w ciągu kolejnych 5 lat.

 

autor: dr Joanna Wojciula, ginekolog, kolposkopista